Je bent gezegend met een mooie border, maar weet niet hoe je het onderhoud het beste kunt aanpakken. Nu is elke plantenborder anders, dus eerst zul je moeten kijken met welke aspecten jij te maken hebt. Staat er een (kleine) boom in dit tuindeel of een heg? Als het jaarlijks terugkomend onderhoud is, kun je maar beter even googlen op de plant hoe je dit het beste kunt aanpakken. Weet je niet meer hoe die boom heet, dan bieden apps soms een uitkomst. Met de mobiele app maak je een foto van het blad of de bloem, en vervolgens vertelt je telefoon met welke plant je te maken hebt. Wees wel kritisch, kijk goed of dit om dezelfde plant, gaat, want schijn kan bedriegen.
Wil je geen expert inschakelen voor het onderhoud, vraag dan gerust eens om tips aan die buurman of buurvrouw die echt groene vingers heeft. Of je ouders, of die tante of oom wiens tuin er altijd zo prachtig bij staat. Onthoud vooral dat het snoeien vooral voor de mens gebeurt. In de natuur wordt er niet gesnoeid. Wij doen dit vooral om meer bloei of vruchten te krijgen, of bijvoorbeeld om veiligheidsredenen. Als vuistregel kun je aanhouden dat je de meeste planten het beste ná de bloei snoeit. Bij twijfel kun je beter een klein beetje snoeien en rustig aankijken hoe dat gaat. Bij een slechte ervaring, probeer je het het volgende jaar op een iets andere manier. Al doende leert men.
Snoei liever niet tijdens de stromende regen als je je snoeigereedschap scherp wilt houden, maar ook niet midden in een hittegolf, omdat planten het dan al zwaar genoeg hebben. De meeste planten kun je het beste in het voor- of najaar snoeien. Vermijd de winter en de zomer. Er zijn veel planten die goed in de winter kunnen worden gesnoeid, maar als jij net je schaar in de verkeerde zet kan hij dood gaan.
Bepaalde bomen of hagen zijn heel kieskeurig. Dit zijn de zogeheten ABC-bomen. Dat zijn de Acer (esdoorn), Betula (berk) en Carpinus (haagbeuk). In dezelfde categorie vallen ook de walnoot (Juglans) en druivenstruik (Vitis). Let erop dat de Spaanse aak vaak als heg wordt gebruikt, maar ook een esdoorn is. Je mag deze bomen het hele jaar snoeien, behalve in de winter/het vroege voorjaar. Je kunt snoeien tot en met 31 december. Daarna moet je ze absoluut met rust laten tot juni. Zou je dat niet doen, dan gaat de boom of heester bloeden na het snoeien. Dat betekent dat de plant veel sapstromen verliest. Over het algemeen gaat de plant er niet dood van, maar hij krijgt er wel een zware klap van. Soms wordt bewust gesnoeid om het sap op te kunnen vangen. Zo kun je berkensap drinken en het sap van een bepaalde esdoorn (suikeresdoorn) wordt gebruikt om ahornsiroop (maple syrup) van te maken.
Nadat je hebt bepaald wat je met de grote onderdelen zoals bomen en hagen in je border moet doen, kun je kijken naar de kleinere planten. Ook deze kunnen over het algemeen het beste in het voor- of najaar worden gesnoeid en meestal het beste ná de bloei. Voor planten zoals rozen, blauwe regen en hortensia gelden speciale regels. Rozen kun je het beste in maart snoeien. Blauwe regen bloeit op oud hout. Om te voorkomen dat hij te groot wordt, wil je hem jaarlijks snoeien. Dit doe je het beste in juli/augustus (na de bloei) door de uitlopers terug te knippen. In het vroege voorjaar, rond februari of januari snoei je de uitlopers nog iets langer terug. Leuk detail is dat de Chinese blauweregen (Wisteria sinensis) linksom draait (tegen de klok in) en dat de Japanse blauweregen (Wisteria floribunda) rechtsom draait bij het groeien.
Veel hortensia’s bloeien op oud hout. Zou je de plant kort knippen, dan krijg je een tijd geen bloemen. Je kunt dan beter alleen de bloemen eruit halen en hier en daar een tak kort knippen (niet te veel!). Sommige hortensia’s zoals de pluimhortensia bloeien ook op nieuw hout, dus bij die planten kun je het snoeien minder snel fout doen. Tip: bewaar de naamkaartjes van je planten goed, zodat je de soorten in onze gratis Yarinde app kunt zetten.
Daarnaast kun je bepaalde vaste planten goed scheuren. Dit wil zeggen dat je ze uit elkaar trekt om ze zo te vermeerderen. Je hebt dan gratis nieuwe planten. Met voorjaarsbloeiers zoals longkruid en elfenbloem kun je dat het beste doen direct na de bloei of in het najaar. Zomerbloeiers, zoals ooievaarsbek 'geranium' of zonnehoed 'rudbeckia' scheur je het liefst in de lente.
Tot slot ruim je het ergste snoeiafval op. Voor de dieren is het eigenlijk beter als je niet te netjes en precies bent. Vogels zijn blij met takjes voor hun nest en allerlei dieren verstoppen zich graag in bladresten. Ook zijn afgevallen bladeren goed voor de bodem, en daarmee weer voor gezonde planten. Wil jij liever dat je tuin er heel strak uit ziet, ruim dan al je snoeiafval op, maar plaats er compost voor terug. Compost bestaat uit verder verteerd groenafval en heeft een nette egale donkere kleur.
Dit zijn slechts wat algemene regels voor borderonderhoud. Wil je zeker weten dat je planten goed behandeld worden, schakel dan een expert in. Lees ook eens het artikel over een onderhoudsarme tuin in onze blog over tuinplanten en tuinieren.
