Steeds meer mensen ontdekken het plezier én de duurzaamheid van zelf voedsel verbouwen. Maar u hoeft geen hectare grond of landelijke boerderij te hebben om daarmee te beginnen. Ook in een stadstuin of achterhoekje van 4 m² kunt u al een prachtig voedselbosje aanleggen. Zo’n miniatuur-voedselbos bestaat uit een slimme gelaagdheid van eetbare planten: van bodembedekkers tot struiken en kleine bomen. Het resultaat? Een tuin die niet alleen mooi is, maar ook voedt – uzelf én de natuur.
Stap 1: Kies de juiste plek voor uw voedselbosje
Zoek een zonnige tot halfschaduw plek in uw tuin voor uw voedselbos, bij voorkeur met vruchtbare, niet te natte grond van minimaal 4 m2, liefst minimaal 6m2. Een voedselbosje gedijt het best op een plek waar regenwater goed weg kan, maar de bodem toch vochtig blijft. U kunt ook starten met verbeterde tuingrond of compost om de bodem rijker te maken. Zet bij voorkeur een windluw hoekje af met bijvoorbeeld een haag, hekje of klimplant op gaas, zodat de planten rustiger kunnen groeien.
Stap 2: Denk in lagen – gelaagdheid is de sleutel
Zelfs op 4 m² kunt u de principes van een voedselbos toepassen door verschillende hoogtes slim met elkaar te combineren:
- Bovenlaag: Kies voor één kleine boom of forse heester. Een compacte walnootboom (bijv. Juglans regia 'Broadview') of een inheemse hazelaar 'Corylus Avellana' past prima in een middelgrote voedselbos tuintje. Tevens in de groene en zwarte vlier 'Sambucus Nigra' een winterhard, snel groeiende topper voor voedselbossen. In grote voedselbossen kunt ook denken aan een Lindeboom waarvan u jonge blaadjes kunt eten. Bekijk hier onze notenbomen.
- Middenlaag: Denk aan bessenstruiken zoals blauwe bes (Vaccinium corymbosum), rode bes, zwarte bes, witte bes en jostabes. Ook de bijzondere Japanse wijnbes en braamboos passen hier perfect bij. Voor vogels is het Krentenboompje ook ideaal of snoep zelf van de Moerbeiboom vruchten!
- Onderlaag: Lager groeiende planten zoals bosaardbeitjes of bodembedekkers als wilde tijm of daslook vormen de eetbare basislaag. U kunt deze laag ook weglaten natuurlijk en alleen focussen op eetbare heesters en bomen
- Verticaal: Gebruik de randen of een rekje voor klimplanten zoals frambozen (zoals Twotimer Rood en Twotimer Geel, die twee keer per jaar dragen), kiwibes of een (bio) klimdruif (bij een muur met trellis bijvoorbeeld).
Door deze lagen slim te combineren, benut u de ruimte optimaal en stimuleert u biodiversiteit. Geen zin om na te denken over combinaties? Ga dan voor een voedselbos pakket met allerlei struiken die goed matchen.
Stap 3: Kies geschikte soorten voor een compacte tuin
Niet alle eetbare planten zijn geschikt voor kleine ruimtes. Kies daarom rassen die compact blijven of die op stam gekweekt zijn. Enkele aanraders:
- Frambozen: Twotimer Rood en Twotimer Geel – compacte struiken die twee keer per jaar bloeien en vrucht dragen.
- Wijnbes: decoratief én vruchtbaar, met oranjerode, plakkerige stengels.
- Braamboos: combineert eigenschappen van braam en framboos, vaak doornloos en makkelijk te leiden met enkele bamboestokken.
- Blauwe bes: bij voorkeur in licht zure grond of in potten met zuurminnende meststof.
- Rode, witte en zwarte bes: goed winterhard, dragen veel bessen en doen het ook in halfschaduw.
- Jostabes: een kruising tussen zwarte bes en kruisbes, zonder stekels.
- Hazelaar of walnootboom: traag groeiend, goed te combineren met onderbeplanting.
- Kruiden: bieslook, citroenmelisse, wilde echte tijm en munt (in een bak, kan namelijk woekeren) zijn uitstekende bijplantingen en handig voor in de keuken.
Foto: voedselbos pakket laag met kruiden
Stap 4: Plant en laat groeien
Zodra u uw beplantingsplan klaar heeft, kunt u gaan aanplanten. Werk in het najaar of vroege voorjaar voor de beste wortelontwikkeling. Zorg voor een goede bodemstructuur, geef water na aanplanten en dek de bodem af met een mulchlaag van bladeren, houtsnippers, frans boomschors om uitdroging en onkruidgroei te voorkomen. Maak met onze Noordzee schelpen een schelpenpaadje door uw voedselbosje en/of wissel met onze staptegels.
Het onderhoud is beperkt: jaarlijks wat snoei, een mulchlaag aanvullen en af en toe compost geven is vaak voldoende. En dan begint het leukste: oogsten! Elk seizoen verrast uw voedselbosje met eetbare bloemen, bessen, noten of jonge blaadjes – en het wordt elk jaar rijker en voller.
Foto: Boomschors tussen Rozemarijn plant (links)
Groot voedselbos maken?
Wilt u een weiland omtoveren tot voedselbos? Dan gelden er toch wel wat andere regels dan bovenstaande. Uw bodem dient dan eerst te wennen aan bomen. U verbetert de bodemhuishouding door de eerste jaren pioneersbomen (wilg, els, berk, rode kornoelje), te planten. Zo maakt u uw bodem geschikt voor andere bomen. Plant u enkele jaren later andere bomen zoals een walnootboom of fruitbomen, dan zult u zien dat deze veel beter groeien en de tijd makkelijk inhalen.
Plant verder niet te jonge, kwetsbare boompjes aan van 20-30 cm, maar ook niet te grote bomen van 3-4 meter. Grote bomen krijgen een grote klap van het verplanten en zullen de eerste jaren moeizaam groeien, terwijl een middelgroot exemplaar het gemakkelijk oppakt. Pas op met ge-ente laagstammige fruitbomen, deze zijn vaak zwak en hebben veel voeding nodig.
Bewateren
Denk vooraf na over bewatering. U zult uw voedselbos moeten bewateren. Doe dit bij voorkeur met regenwater. Maak hiervoor een plan. Is er een sloot in de buurt of moet u een bron maken om zo water uit de bodem te halen?
Tot slot
Een voedselbosje is niet alleen een bron van voeding, maar ook van rust, biodiversiteit en verbinding met de natuur. En het mooie is: u hoeft niet groots te beginnen. Ook een paar vierkante meter maken al een verschil. Zo haalt u met een klein stukje tuin een rijk ecosysteem én een voorraadkast naar buiten.
Wilt u voedselbos planten kopen of meer informatie? Klik op de link, ook voor biologisch gekweekte soorten, inheemse voedselbos heesters en heel veel meer! Lees ook onze populaire blogpost gifvrij en gezond eten uit eigen voortuin! Gaat u meer voor groenstroken, lees dan de blog bosplantsoen aanleggen.
