Wat eten we dit jaar? Een eetbare tuin waaruit je het hele jaar wat kunt eten, wordt steeds aantrekkelijker. Veel werk? Dat valt best mee! Of je nou een balkon hebt, een kleine voortuin of een grote tuin; kies een zonnig plekje en start met wat sla, kruiden, groenten en fruit uit eigen tuin!
Je kunt het houden bij 1 of meer fruitbromen of struiken in je tuin. En wil je vaker door het jaar heen uit je eigen tuin eten, dan zijn eigen verbouwde groenten en kruiden natuurlijk ook erg leuk. Maar wanneer en hoe begin je?
Het begint met een plan. In deze blog een aantal tips bij het bouwen van jouw eigen groenten- en fruitwinkel.
1. Periode
2. Plek
3. Kies wat je wilt zaaien
4. Welke soorten passen goed bij elkaar
5. Tips bij zaaien
1. Periode
Verspreid het zaaien en oogsten over het jaar. Behalve in het voorjaar kun je namelijk ook heel goed in de zomer, nazomer en herfst zaaien!
Voorjaar
In maart en april kun je al beginnen. Maak een plattegrond waar je wat wilt zetten. Houd daarbij rekening met de zonstand, wat bij wat past en hoeveel afstand je tussen de planten moeten houden. Lees hiervoor ook de overige onderdelen in deze blog. In maart kun je binnenshuis al zaadjes voorzaaien; bijvoorbeeld tomaten, paprika, sla en pepers. De plantjes kun je eind april/begin mei naar buiten verpotten. Heb je voldoende ruimte buiten in de volle grond, dan kun je in maart/april beginnen met de bedden voor te bereiden. Heb geduld en laat je niet verleiden als er een aantal vroege warme voorjaarsdagen zijn. Wacht rustig het seizoen af tot de koude nachten voorbij zijn.
Zomer en najaar
Augustus is de beste maand om aardbeien en winterharde kruiden te planten. Vanaf september kun je bessenstruiken en fruitbomen planten, zodat ze nog voor de winter wortelen en na de winter sneller aanslaan. In de herfst zaai je bladgroenten en snel groeiende wortelgewassen. Zo heb je ook een voorraadje voor in de winter!
2. Plek
Waar in je tuin wil je een moestuin starten? Het kan op het balkon, in bakken, in een kas of de volle grond.
Waarom niet in de voortuin?
Ook is de voortuin in Nederland vaak een plek waar we weinig nuttigs met de tuin doen, waarom hier niet een eetbare tuin maken? Sommige planten zijn ook nog eens mooi om te zien en eetbaar, denk aan de Blauwe bessenstruik en ook een 1 bij 1 meter verhoogde moestuinbak met groente, tuinkruiden of theeplanten als munt in jouw voortuin hoeft helemaal niet lelijk te zijn.
Potten of bakken
Als je groenten in een pot kweekt zal je in de zomer net wat meer water moeten geven. Zorg ook dat de pot diep genoeg is, zodat de wortels de ruimte hebben maar ook de groenten die onder de grond groeien (zoals aardappels). Daarnaast is het belangrijk voor goede afwatering te zorgen, maak daarom gaten onderin de pot zodat overtollig regenwater gemakkelijk weg kan. Gebruik potgrond, omdat deze grond beter doorlaatbaar is dan bijvoorbeeld tuingrond of moestuingrond. Na zes weken is het aan te raden om elke 3 weken voeding bij te geven met organische meststoffen of compost.
Volle grond
In de volle grond moet je erop letten dat je de juiste groepen gewassen bij elkaar plant, zodat je makkelijker de geschikte voeding kunt geven. Maak bedden van een meter breed om overal goed bij te kunnen. Daartussen kun je smalle paden bedekken met houtsnippers zodat je de paden niet hoeft te wieden. Om te voorkomen dat de grond uitgeput raakt, is het belangrijk om sommige hongerige soorten elk jaar op een andere plek te zetten. Dit zijn bijvoorbeeld koolsoorten, aardappels en prei.
Zonstand
Kijk vooraf goed waar de zon staat en hoe hij draait. Zorg dat planten die zon nodig hebben op de plek staan waar de zon het langst schijnt. Denk daarbij bijvoorbeeld aan tomaten, komkommer, pompoen, courgette en aardbeien. Andere gewassen hebben weinig zon nodig, zoals bladgroenten, sla, rucola, andijvie en paksoi.
3. Kies wat je wilt zaaien
Er is volop keuze in groenten, fruit en kruiden. Kies wat je lekker vindt, maar kijk ook goed wat er goed kan groeien op jouw plek als je kijkt naar het zonlicht.
Hier volgen een aantal makkelijke eetbare bewoners voor in je tuin:
Groenten
Onder gemakkelijk te verbouwen groenten vallen alle soorten sla, veldsla, en rucola. Tomaten zijn ook makkelijke groeiers, mits voldoende zon. Denk ook aan radijs, tuin- en sperziebonen, suikermais, snijbiet, biet, peultjes, erwtjes, sugar snaps, wortels en courgette. Ui-soorten zoals prei, sjalot, gewone ui en lente-ui. Maar ook knoflook, pompoen, suikermais, artisjok en rabarber zijn aanraders.
Fruit
Alle soorten zacht fruit (aardbeien, bosaardbeien, frambozen, allerlei bessen) zijn eenvoudig te kweken. Kijk hiervoor ook naar onze kant-en-klare fruitpakketten!
Heb je ruimte voor fruitbomen, dan zijn laagstammige appelbomen of perenbomen in lei-vorm prachtig én ze geven kilo’s fruit per jaar. Plant deze bomen op een zonnige plek. De lei-vorminge fruitbomen kunnen ook in plaats van een schutting geplant worden!
Denk ook aan fruitstruiken als haag, zoals de blauwe bessenstruik of de Japanse wijnbes. Heerlijk is ook de Vroege van der Laan blauwe druif of de Muskaatdruif. Beide groeien geweldig langs een pergola. De klimkiwi is ook een mooie aanwinst, alleen wel iets lastiger om te laten bloeien.
Kant en klare moestuinplanten
Geen zin in gedoe met zaaien, stekjes in huis verzorgen en buiten de jonge plantjes uitzetten? Vanaf medio maart kan je ook kant en klare moestuinplanten en kruidenplanten via de webwinkel van Yarinde. Deze reeds volgroeide planten kunt u direct in uw tuin planten. Wel goed bewateren natuurlijk en vergeet niet ongedierte op afstand te houden. Tevens bieden we een selectie biologisch gekweekte moestuinplanten.
Pergola met klimdruif
Kruiden
Veel mediterrane kruiden zijn langlevend (meerjarig), zoals rozemarijn, tijm, salie, oregano en dragon. Ze houden van de volle zon en van schrale grond. Zet deze kruiden daarom bij elkaar en oogst en snoei ze regelmatig.
Groene thee- en keukenkruiden die ook meerjarig zijn, maar wat meer schaduw en voeding nodig hebben zijn bieslook, koriander, muntsoorten (kan woekeren) en citroenmelisse. Kruiden zoals basilicum, bonenkruid, peterselie en dille zijn eenjarig en kun je heel goed tussen de groenten planten!
Zet tuinkruiden en theeplaten in meerdere verhoogde bakken met bijvoorbeeld een schelpenpaadje er tussendoor. Zo kan je de soorten goed uit elkaar houden en gaan ze niet woekeren door jouw tuin. Wel goed bewateren bij langdurige droogte.
Bekijk ons aanbod van tuinkruiden en keukenkruiden.
4. Welke groenten, bloemen en kruiden passen bij elkaar
Let goed op welke groenten en kruiden elkaar kunnen versterken - bijvoorbeeld wortel en tomaat - en welke elkaar juist belemmeren (aardappel en komkommer). Op het web zijn veel combinaties van goede en slechte buren te vinden.
Bedenk mooie combinaties met verschillende bladvormen en -kleuren, bloeiende randplanten en eetbare bloemen en planten (zoals de goudbes). Ook niet-eetbare bloemen zijn een echte aanwinst in je moestuin; het ziet er mooi uit en ze trekken ook nuttige insecten aan zoals bijen en sluipwespen.
Slim voorkomen van ongewenste insecten en ziekten
Afrikaantjes beschermen tegen aaltjes, witte tomatenvlieg en mieren. Het zijn goede buren voor aardappelen, aardbeien, bietjes en tomaten. Plant je knoflook tussen de kool dan hou je koolvliegen op afstand. En wist je dat munt bladluizen verdrijft? Vergeet ook het bodemleven niet! Regenwormen zijn goed voor de grond, maar ook de kleine beestjes, schimmels en bacteriën zijn onmisbaar voor een gezond bodemleven. Ze zorgen ervoor dat de plantwortels de juiste voedingsstoffen binnen krijgen en antistoffen hebben tegen aanvallen van insecten of rupsen.
5. Tips bij het zaaien
Wees zuinig met het zaad en gebruik nooit de hele inhoud van het zakje in 1 keer. Bewaar de helft zodat je opnieuw kunt zaaien als het groeiproces mislukt is door bijvoorbeeld kou of droogte.
Zaai-afstand
Op de zakjes staat vermeld hoeveel en hoe de zaadjes gestrooid moeten worden. Strooi ze met voldoende afstand uit elkaar, zodat de jonge kiemplanten bij de start genoeg ruimte hebben. Eén zaadje op een vierkante centimeter lijkt weinig, maar bij de groei wordt dat al gauw krap. Je kunt in rijtjes zaaien of breedwerpig (verspreid over het grondoppervlak). In rijtjes is handig om het onderscheid te kunnen zien tussen het zaad en onkruid. Grotere zaden, zoals van pompoenen, courgette of bonen zaai je meteen met de juiste onderlinge afstand.
Zaaien in de volle grond
Wil je een overzichtelijk bedje waar je gemakkelijk tussen kunt schoffelen? Dan zijn lijnen in de lengte van het bed ideaal. Houd een tussenruimte tussen de lijnen van 30 of 50 cm aan. Je kunt dan lopend naast je schoffelen.
• Bedden voor kruiden, sla, uit, biet en andere fijne groenten: 30 cm tussen de rijen.
• Bedden voor aardappels, kolen en lage bonen: rijen op 50 cm afstand van elkaar
• Voor courgettes en pompoenen: één rij per bed.
Bodem en bescherming
Bedek de bodem tussen de planten met organisch materiaal. Dit heet mulchen. Mulchen kun je doen met bijvoorbeeld met een laag compost, bladaarde, cacaodoppen, afgemaaide brandnetels (voedzaam) of droge bladeren, kokosvezels of stro (niet voedzaam). Dit voorkomt uitdrogen van de grond door regen, zon en wind en houdt de bodem luchtig en voedzaam. Ook houdt de mulchlaag licht weg waardoor onkruid minder kans krijgt.
Geld besparen
Bespaar met eten uit je eigen tuin ook nog eens een hoop centen! Wist je dat een volwassen appelboom 25 kilo appels per jaar geeft? Bij de supermarkt kost een kilo appels al snel 4 euro. Kent u de prijs van een bakje met munt of peterselie takjes in AH of Jumbo? Met jouw eigen tuin kan je hier veel mee besparen. En is ook nog eens 100% biologisch, geheel onbespoten.
De juiste bemesting
Gebruik organische meststoffen en compost voor een natuurlijke voeding. Kunstmest en andere onnatuurlijke stoffen kunnen het bodemleven verstoren en doden, waardoor de plant minder goed zal groeien en sneller ziektes kan ontwikkelen. Werk bij eetbare planten en struiken dus altijd met biologische meststoffen (te koop in onze webshop). Maak bij voorkeur ook verhoogde bakken en borderranden van natuurlijke materialen zoals hazelaar of wilgenteen takken. Werkt u met hout? Kies dan onbehandeld Lariks Douglas hout uit Europa met FSC of PEFC keurmerk.
